مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی [5 مرحله رشد کودک]

درک مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی و بررسی پیشرفت فرزندتان بخش مهمی از والد بودن است. رشد و تکامل کودکان نه تنها شامل تغییرات جسمانی است که از دوران نوزادی تا نوجوانی رخ می دهد، بلکه برخی از تغییرات در احساسات، شخصیت، رفتار، تفکر و گفتار کودکان رخ می دهد. مهارت هایی مانند برداشتن اولین قدم یا لبخند زدن برای اولین بار، نقاط عطف رشد نامیده می شوند. در این مقاله به مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، جنبه‌های رشد، ۵ مرحله رشد و … اشاره شده است.

مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی

در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، کودکان به تدریج تا سنین نوجوانی دستخوش تغییرات مختلفی از نظر رشد جسمی، گفتاری، فکری و شناختی می شوند. تغییرات خاصی در سنین خاصی از زندگی رخ می دهد. این تغییرات که به عنوان نقاط عطف رشد شناخته می شوند، می توانند به شما کمک کنند که آیا فرزندتان با سرعت صحیح رشد می کند یا خیر. عدم دستیابی به این نقاط عطف ممکن است نشان دهنده اختلالات رشدی یا شرایط ژنتیکی باشد.

رشد و نحوه رشد کودک، تغییر و توسعه مهارت های کودک را توصیف می کند؛ مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی مربوط به رشد فیزیکی، اجتماعی، عاطفی، شناختی و ارتباطی است.

رشد کودک را می توان به پنج مرحله تقسیم کرد:

1. نوزاد (0-3 ماه)
2. نوزاد (3 تا 12 ماه)
3. کودک نوپا (1-3 سال)
4. سن پیش دبستانی (3-4 سال)
5. سن مدرسه (4-5 سال)

مراحل رشد کودک چه ویژگی هایی دارد؟

در هر مرحله از رشد، کودکان در چهار حوزه اصلی مهارت کسب می کنند. این حوزه ها عبارتند از:

• حوزه ارتباطات و گفتار

کودکان باید یاد بگیرند که با همه اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند. آنها علاوه بر یادگیری زبان، در مورد نوبت گرفتن در مکالمه و نحوه طبقه بندی دنیای اطراف خود نیز یاد می گیرند.

• حوزه فیزیکی

 بدن در طول زمان مهارت و عملکرد خود را افزایش می‌دهد، رشد حرکتی درشت (یادگیری استفاده از عضلات بزرگ مانند بازوها و پاها) و رشد حرکتی ظریف (یادگیری استفاده از عضلات برای انجام حرکات دقیق مانند دست‌ها و انگشتان دست).

• حوزه اجتماعی و عاطفی

 هویت، خودانگاره و ادراک کودکان از احساسات با رشد آنها تکامل می یابد. آنها همچنین روابط خود را با دیگران توسعه می دهند و یاد می گیرند که چگونه معاشرت کنند و از آداب معاشرت پیروی کنند.

• حوزه شناختی

فرایندهای شناختی، عملکردهای سطح بالاتر مغز هستند، از جمله تفکر، دانستن، به خاطر سپردن، قضاوت کردن و حل مسئله. در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، او درک خود از جهان افزایش می دهد، حافظه خود را بهبود می بخشد، تمرکز بهتری به دست می آورد و مهارت های حل مسئله خود را اصلاح می کند.

همه این زمینه‌های رشد در هر مرحله به هم مرتبط هستند. کودکان نمی‌توانند در یک زمینه پیشرفت کنند، بدون اینکه در دیگری پیشرفت کنند.

چرا مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی مهم است؟

دلیل اینکه رشد اولیه کودک در همه حوزه ها بسیار حیاتی است، این است که مراحل اولیه رشد کودک، پایه های باقی زندگی کودکان را می گذارند. مغز در طول پنج سال اول در بهترین حالت خود قرار دارد و منجر به تجربیات اولیه می شود که تأثیر زیادی بر توسعه ارتباطات عصبی دارد. این فرایند بر عملکرد مغز کودکان در طول زندگی آنها تأثیر می گذارد.

به طور خاص، رشد اولیه کودک تأثیر مستقیمی بر رفتار، مهارت‌های اجتماعی، مرزهای عاطفی، توانایی برقراری روابط نزدیک، آمادگی مدرسه و سطح موفقیت، حتی در بزرگسالی دارد. در نتیجه برای والدین و کسانی که با کودکان کار می کنند، حمایت و تشویق توسعه در همه زمینه ها مهم است.

۵ مرحله رشد کودک

کارشناسان در تقسیم بندی مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، متفاوت هستند. برخی رشد کودکان را در چهار مرحله، برخی در پنج مرحله و برخی دیگر در شش مرحله توصیف کرده اند. اگرچه تعداد مراحل متفاوت است، اما آنچه اساساً ثابت می ماند تغییراتی است که در یک سن یا محدوده سنی خاص رخ می دهد. از آنجایی که اکثر اختلالات رشدی تا زمانی که کودک به سن بلوغ می رسد تشخیص داده می شود، رشد کودک را می توان در پنج مرحله زیر شرح داد.

۱. نوزاد (۰تا ۳ ماه)

در سه ماه اول مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، نوزادان به طور خودکار به محرک های خارجی واکنش نشان می دهند. نوزادان می توانند سر خود را طرفی به سمت دیگر حرکت دهند، اشیاء را از نزدیک ببینند، به سمت صداها برگردند و برای نشان دادن نیاز خود گریه کنند. در ماه سوم زندگی، نوزادان شروع به لبخند زدن به دیگران می کنند.

۲. نوزاد (۳ تا ۱۲ ماه)

بسیاری از توانایی های جدید در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، تا زمانی که کودک یک ساله می شود به سرعت رشد می کند:

• در ۳ تا ۶ ماهگی، نوزادان می توانند چهره های آشنا را تشخیص دهند، شروع به غر زدن کنند، حرکات سر خود را کنترل کنند و دست های خود را به هم نزدیک کنند.
• در۶ تا ۹ ماهگی، نوزادان شروع به نشستن بدون تکیه گاه می کنند، ممکن است هنگامی که در حالت ایستاده قرار می گیرند، پرش کنند و به افرادی که نام آنها را صدا می زنند، پاسخ دهند. نوزادان با ژست ها شروع به برقراری ارتباط می کنند.
• بین ۹ تا ۱۲ ماهگی، کودکان می توانند به اشیا اشاره کنند، اشیاء را بردارند، بخزند و حتی با حمایت بایستند. کودکان می توانند صدا و ژست ها را تقلید کنند.

۳. کودک نوپا (۱ تا ۳ سال)

در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، وقتی کودکان بین ۱ تا ۳ سال سن دارند، می توانند به تنهایی بایستند، راه رفتن را بدون کمک یاد بگیرند، شروع به دویدن کنند و از پله ها بالا بروند. بچه‌ها می‌توانند برای خداحافظی دست تکان بدهند، مداد در دست بگیرند، دایره بکشند، یاد بگیرند چند کلمه و حتی جملات کوتاه را بیان کنند و حتی دستورالعمل‌های ساده را دنبال کنند.

۴. پیش دبستانی (۳ تا ۴ سال)

در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی، بین ۳ تا ۴ سالگی، مهارت های حرکتی کودکان اصلاح می شود. بچه ها می توانند توپ را پرتاب کنند و بگیرند، بپرند، خودشان لباس بپوشند و ساختارهای مناسبی مانند گل بکشند. آنها می توانند یک جمله کامل و طولانی و حتی 2-3 جمله را به راحتی بیان کنند. با آموزش توالت، آنها شروع به رفتن به توالت می کنند و تا سن 4 سالگی به تنهایی از این امکانات استفاده می کنند.

۵. سن مدرسه (۴ تا ۵ سال)

سن مدرسه در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی بین۴ تا ۱۷ سال است. در این سن، کودکان یاد می گیرند که مستقل شوند و نظرات خود را شکل دهند. یادگیری، صحبت کردن و نوشتن به خوبی جا افتاده است. کودکان احساسات مختلفی مانند حسادت، عشق و بسیاری دیگر را در خود ایجاد می کنند و می توانند آنها را از طریق کلمات و حرکات بیان کنند. کودکات می توانند دوستی ایجاد می کنند و معمولاً در این مرحله بهترین دوستان خود را پیدا می کنند.

اگر نگران این هستید که فرزندتان در مرحله خاصی از زندگی عقب مانده است، یک قرار ملاقات با مشاوره روانشناسی کودک بگذارید تا در مورد آن صحبت کنید.

رشد ذهنی در مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی

رشد ذهنی جنبه مهمی از رشد کودک از نظر روانشناسی است که توانایی های ذهنی مختلف را در بر می گیرد. درست از بدو تولد شروع می شود و با رشد کودک با گذشت زمان واکنش های ذهنی او نیز تغییر می کند. این واکنش ها برای شروع بسیار ساده هستند، اما در زمان مناسب به فعالیت های ذهنی پیچیده ای منجر می شوند.

رشد ذهنی شامل توانایی هایی مانند حضور، درک، مشاهده، به خاطر سپردن، تخیل، تفکر، حل مسائل و رشد هوش و همچنین زبان است. این توانایی ها با افزایش سن تغییر می کنند، رشد می کنند و بالغ می شوند و در سنین پیری کاهش می یابند. نرخ تغییر با سن و تجربیات خاص متفاوت است. علیرغم یک الگوی کلی رشد ذهنی، هر فردی به شیوه منحصر به فرد خود رشد و نمو می کند.

مراحل رشد ذهنی

• تولد تا سه سالگی

در مراحل شد کودک از نظر روانشناسی، کودک با تمام تجهیزات حسی که برای فعالیت ذهنی مورد نیاز است، به دنیا می آید. در سن سه سالگی، او توانایی برآوردن نیازهای خود را به شیوه ای انتخابی نشان می دهد. او برای کارهایی که دوست دارد یا انجام می دهد، از والدین و دیگران تأیید می خواهد.

کنجکاوی کودک یکی دیگر از ویژگی های رشد ذهنی در این مرحله است. او کنجکاو است که در مورد محیط نزدیک خود از جمله مردم بداند. او توانایی تمایز قائل شدن بین خود و دیگران و همچنین تمایل به منفی گرایی را در خود پرورش می دهد.

• سه تا شش سال

این دوره از زندگی کودک با توانایی او در استفاده از نمادها و کلمات مشخص می شود. او انواع تجربیات حسی و ادراکی را کسب می کند و این تجربیات به رشد ذهنی او کمک زیادی می کند.

• ۶ سال تا نوجوانی

این دوره از مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی با توانایی به دست آوردن درک دقیق مشخص می شود. با درک دقیق، فرآیند مفهوم سازی رشد می کند. رشد ذهنی نیز در علایق رو به رشد او نشان داده شده است. کودک شروع به تحسین چیزها و افراد اطراف خود می کند. همچنین کودکان شروع به تقلید از آداب و رفتار افرادی می کنند که آنها را تحسین می کنند.

• نوجوانی

نوجوانی دوره ای است که رشد ذهنی به اوج خود می رسد. فعالیت های مختلف رشد فکری مانند مشاهده، ادراک، توجه، حافظه، تفکر و استدلال و هوش به بلوغ می رسد.

چگونه رشد کودک را تشویق کنیم؟

به طور کلی، پیوندهای قوی والدین و فرزند، تغذیه خوب، خواب کافی، برنامه های روزمره، و یک محیط امن و پرورشی به مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی کمک می کند.

پنج سال اول زندگی یک کودک برای آینده او حیاتی است. مهم است که اطمینان حاصل کنید که در این مدت پیشرفت آنها را درک کرده و فعالانه تشویق می کنید تا نیازهای آنها را برآورده کنید. می‌توانید از چک‌لیست رشد کودک و نکاتی برای حمایت از رشد برای انجام این کار استفاده کنید و همچنین ایده‌های خود را به آن‌ها اضافه کنید. برای بررسی مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی می توانید از مشاوره روانشناسی کودک بهره ببرید.

پیامدهای نیازهای رشدی برآورده نشده

برآورده نشدن نیازهای رشدی کودکان می تواند آنها را با مشکلات سلامت روانی آینده و مسائل ریشه ای تحت تاثیر قرار دهد. مطالعات نشان داده است که کودکانی که تحریک ذهنی کافی نداشته اند، مستعد مشکلات رفتاری، اعتماد به نفس پایین، توجه ضعیف و ناامنی هستند که می‌تواند بسیار فراتر از دوران کودکی ادامه یابد.

نتیجه گیری

مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی در پنج سال اول زندگی تأثیر قابل توجهی بر نتایج رشد آنها در آینده دارد. در نتیجه، برای والدین و کسانی که با کودکان کار می کنند، مهم است که بفهمند دقیقاً در این مراحل اولیه رشد چه اتفاقی می افتد. اگاهی داشتن از مراحل شد به والدین اجازه می دهد تا نیازهای کودک را به طور موثر برآورده کنند و اطمینان حاصل کنند که آنها بهترین شروع را در زندگی دارند.

با این حال، تحقیقات نشان داده است که تنها 25 درصد از والدین اهمیت پنج سال اول را درک می کنند. اگر به دنبال بهترین آموزش‌ها برای رشد کودک خود و ارزیابی مراحل رشد کودک از نظر روانشناسی هستید، از مشاوره روانشناسی کودک کمک بگیرید.